کابل خودنگهدار

پیشرفت تکنولوژی باعث حل بسیاری از مشکلات در زمینه‌های مختلف شده است. امروزه کابل‌های جدید توسعه یافته و مشکل انتقال انرژی را برطرف ساخته است. یکی از این کابل‌های توسعه یافته، کابل خودنگهدار می‌باشد که در چند سال گذشته جهت انتقال و توزیع نیرو در خطوط هوایی مورد استفاده قرار گرفته است.

کابل خودنگهدار در واقع دسته‌ای از کابل‌های قدرت به شمار می‌رود که دارای روکش هستند و توسط نگه‌دارنده‌ها بر روی دکل‌ها یا پایه‌های توزیع برق، نصب می‌شوند. هسته کابل‌ها دو نوع آلومینیومی و مسی هستند. در شبکه توزیع بیشتر از کابل‌ خودنگهدار با هسته آلومینیومی استفاده می‌شود. به این دلیل که این کابل‌ها سبک‌تر و از نظر اقتصادی به صرفه‌تر هستند.

این نوع کابل از نظر ایمنی و اطمینان، تلفات کمتر، داشتن ثبات در تنظیم ولتاژ، نگهداری و بهره‌برداری و کم بودن هزینه نصب نسبت به کابل‌های توزیع هوایی عادی، برتری پیدا کرده است. همچنین برای توزیع انرژی در مناطق ناهموار مثل تپه‌ها، جنگل‌ها، مناطق ساحلی و یا حتی مناطق پرجمعیت با شکاف‌های باریک بین ساختمان‌ها این نوع کابل‌ها مناسب‌ترین انتخاب هستند.

کابل‌های خودنگهدار مقاومت بالایی در برابر گرما، سرما و نور شدید خورشید دارند و عایق اضافه ولتاژها، تعداد اتصالات کوتاه و همچنین سوختگی ترانسفورماتورها در اثر طوفان‌های رعدوبرق را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. در ادامه به بررسی ساختار و انواع کابل خودنگهدار و همچنین مزایا و معایب آن‌ها خواهیم پرداخت.

ساختار کابل خودنگهدار

این کابل‌ها از 4 بخش مختلف هادی، عایق، سیم نگهدارنده یا منسجر و روکش کابل تشکیل شده است. که در ادامه قصد داریم توضیح مختصری راجب هر یک از آن‌ها ارائه دهیم.

هادی سیم

هادی این کابل‌ها از جنس آلومینیوم می‌باشد؛ آلومینیوم رسانای الکتریکی بسیار مناسبی است که در این کابل‌ها به شکل مفتول درآمده است و با سطح مقطع‌های مختلفی ساخته می‌شود. همچنین تعداد رشته‌های آن‌ها نیز متفاوت است.

عایق

عایق کابل‌های خودنگهدار از جنس پلی اتیلن کراس لینک می‌باشد.

سیم نگهدارنده (منسجر)

در نوع فشار قوی کابل‌های خودنگهدارنده از سیم نگهدارنده یا منسجر با جنس فولاد استفاده شده است اما در نوع فشار ضعیف این کابل‌های خودنگهدار، سیم نگهدارنده با جنس آلیاژ آلومینیوم به کار برده شده است. البته آلیاژ آلومینیوم در کابل‌های خودنگهدار نقش نول را نیز ایفا می‌کنند.

روکش کابل

روکش نهایی این کابل‌ها در برابر شرایط سخت محیطی مثل سرما و گرما و حتی نورخورشید شدید دوام بالایی داشته و از خود مقاومت بالایی نشان می‌دهند.

مزایای استفاده از کابل خودنگهدار

در این قسمت مزایای کابل خودنگهدار به صورت موردی بیان می‌شود:

1. این کابل‌ها نسبت به خطوط انتقال عادی، ایمن‌تر هستند.
2. هزینه پایین و آسان برای نگهداری و نصب به دلیل عدم نیاز به مقره
3. دارا بودن عایق که ایمنی این کابل‌ها را در برابر اتصال کوتاه بسیار بالا می‌برد.
4. امکان نصب خطوط جدید بر روی تیرهای برق
5. امکان استفاده در مکان‌های کوچک
6. دارای ارتعاشات کم‌تر نسبت به سیم‌های لخت
7. ایجاد نظم و زیبایی مبلمان شهری
8. مقاومت بالا در برابر پارگی و خوردگی
9. کاهش خطر آتش‌سوزی ناشی از اتصال کوتاه
10. هزینه اجرای کابل‌های این خطوط نسبت به کابل‌های لخت 10 تا 60 درصد کمتر است.
11. راکتانس کمتری نسبت به سایر خطوط سیمی هوایی دارد.
12. دارای تلفات کمتر
13. تخلیه‌های جزئی را کاهش می‌دهد.
14. انشعابات غیر مجاز را کاهش می‌دهد.
15. قابلیت انجام سرویس بر روی خطوط گرم
16. قابلیت نصب فیبر نوری و خطوط گرم را بر روی یک پایه مشترک دارد.
17. کابل‌های خودنگهدار فشار ضعیف امکان نصب بر روی تیرهای خطوط انتقال 20 کیلو ولت را دارند.
18. به دلیل عایق بودن این کابل‌ها امکان استفاده از تیرهای انتقال خطوط کوتاه‌تر وجود دارد.
19. هزینه‌های جانبی از قبیل شاخه‌زنی درختان بسیار کاهش می‌یابد.
20. تنها یک هادی نیاز به مفصل کششی دارد بنابراین مفصل کشی آسانی دارد.

معایب کابل خودنگهدار

معایب کابل خودنگهدار نسبت به مزایای آن بسیار کمتر است که در ادامه به برخی از معایب آن خواهیم پرداخت:

1. ترمیم و تعمیر کابل‌ خودنگهدار کاری سخت و زمان‌بر است و برای انجام آن نیاز به تجهیزات ویژه‌ای می‌باشد.
2. این کابل‌ها از عایق‌های خوبی برخوردار می‌باشند اما به هرحال ممکن است گاهی به دلیل قرار گرفتن در معرض آفتاب دچار آسیب‌دیدگی یا تخریب شود. پس ممکن است عایق آن آسیب زننده باشد.
3. در صورت اتصال سیم مسی با کابل خودنگهدار ممکن است مشکلی در اتصال به وجود بیاید.

انواع کابل خودنگهدار

به طور کلی کابل‌های خودنگهدار با هسته آلومینیومی در بازار، سه نوع فشار ضعیف، فشار متوسط و فشار قوی وجود دارد. دامنه ولتاژ کابل‌های فشار ضغیف، 220 ولت تا 1 کیلو ولت می‌باشد و کابل فشار قوی تا 63 کیلو ولت مورد استفاده قرار می‌گیرد. کابل خودنگهدار در انواع تک فاز و سه فاز در بازار عرضه شده است.

• کابل‌های خودنگهدار تک فاز اغلب به صورت 2 رشته یا 3 رشته وجود دارند و کابل‌های خودنگهدار سه فاز، کابل‌های 4 رشته، 5 رشته، 6 رشته هستند که توسط یک مسنجر یا نگهدارنده مجهز شده اند. به طور کلی قیمت کابل‌های سه فاز در بازار نسبت به کابل‌های تک فاز بیشتر است. در ادامه به ارائه توضیحاتی راجب به این کابل‌ها بر اساس تعداد رشته می‌پردازیم.
• کابل دو رشته خودنگهدار: این کابل دارای دو رشته است که یک رشته آن فاز و دیگری نول می‌باشد.
• کابل سه رشته خودنگهدار: کابل‌های سه رشته به جز یک رشته فاز و یک رشته نول دارای رشته دیگری برای روشنایی معابر نیز می‌باشد.
• کابل چهار رشته خودنگهدار: این کابل، سه رشته فاز و یک رشته نول برای روشنایی دارد.
• کابل پنج رشته خودنگهدار: این کابل هم از یک رشته مسنجر نول و یک رشته روشنایی و سه رشته فاز تشکیل شده است. جنس هادی نول این نوع کابل آلیاژ آلومینیوم است و هادی آن نیز از جنس آلومینیوم است که طبق استانداردهای کابل آلومینیومی خودنگهدار به یکدیگر فشرده شده اند.
• کابل شش رشته خودنگهدار: این نوع کابل تشکیل شده از سه رشته فاز، یک رشته نول و یک رشته مسنجر است. که سطح مقطع مسنجرهای آن یکسان یا متفاوت است و جنس هادی آن نیز آلومینیوم سخت است.

کابل‌کشی کابل خودنگهدار

برای کابل‌کشی این کابل‌ها به طور کلی باید چهار مرحله‌ی نصب پایه برق، تعیین کردن متراژ کابل، تعیین کردن نوع کابل، نصب به کلمپ انشعاب کابل خودنگهدار را پشت سر گذاشت که در ادامه توضیح کامل‌تری راجب این چهار مرحله ارائه می‌دهیم.

در ابتدا به یک سیم نگهدارنده وزن یا همان منسجر نیاز داریم که جنس این سیم برای کابل‌های فشار ضعیف و متوسط از جنس آلومینیوم می‌باشد که به عنوان نول نیز قابل استفاده است. اما جنس این منسجر برای کابل‌های فشار قوی 20 کیلو ولتی فولاد در نظر گرفته می‌شود. در مرحله بعد برای نصب این کابل‌ها باید تا حدی که آن‌ها راست و مستقیم شوند از دو طرف محکم کشیده شوند تا به اصطلاح شکم دادن آن‌ها جلوگیری شود.

این کابل‌ها باید بر روی تیر برق نصب شوند که فاصله این تیرها باتوجه به سطح مقطع کابل‌ها در نظر گرفته می‌شود. برای کابل‌هایی که سایز بزرگی دارند به تیرهای 400-12 و 600-12 نیاز داریم که فاصله تیرها در این صورت از 25 تا 40 متر متغیر است. همچنین برای تیرهایی با سایز 400-9 و         9-600 کابل‌های با سطح مقطع و سایز کوچک‌تر استفاده می‌شود. فاصله ای تیرها نیز از 20 تا 30 متر متفاوت است.

کابل‌هایی با سطح مقطع 25+25+120*4 توانایی تحمل بیشترین آمپری را دارند که یک کابل آلومینیومی خود نگهدار توانایی تحمل آن را دارد. اگر نیاز به تحمل جریانی بیشتر از توان این کابل باشد باید از کابل‌های زمینی برای این منظور استفاده شود. زیرا در صورت افزایش سایز این کابل وزن آن نیز افزایش پیدا کرده و دیگر برای کابل‌کشی هوایی مناسب نمی‌باشد.  

 تاریخ انتشار : 30 شهریور 1402